Przypadek 50
BADANIA LEKARSKIE
Mężczyzna, 45 lat, zgodnie z umową
o pracę przechodzi badania lekarskie. Ewentualne niepomyślne wyniki (AIDS,
narkomania) będą przekazane prywatnemu pracodawcy bez wiedzy pacjenta.
Stanowisko lekarza: przestrzeganie praw człowieka.
Powrót do strony
głównej
1. Prawo międzynarodowe
Jedynym dokumentem,
rozpatrującym problemy związane z AIDS, jest zalecenie nr R (87) 25, przyjęte
przez Komitet Ministrów Rady Europy 26 listopada 1987 r. (jest to ciąg
dalszy zaleceń nr R (83) 8 i nr R (85) 12, dotyczących wykrywania AIDS
u krwiodawców).
Zgodnie z pierwszym
akapitem punktu 2.2.3 "osoby, niezależnie od tego, czy są dawcami, czy
nie, muszą być poinformowane o pozytywnym wyniku testu"; cytowany przepis
nie daje jednak odpowiedzi odnośnie do legalności testu wykonywanego bez
wiedzy pacjenta.
Punkt 2.2.1 tego samego
zalecenia, dotyczący ujawnienia choroby, rozpatruje z kolei (pierwszy i
drugi akapit) konieczność wprowadzenia w życie "programu systematycznej
kontroli przy każdym oddaniu krwi, mleka matki, organów, tkanek, komórek,
a przede wszystkim spermy, z zachowaniem tradycyjnych i ścisłych warunków
dobrowolności zgody i poufności danych [...]; nigdy nie może być przeprowadzana
obowiązkowa kontrola ani wśród ludności w ogóle, ani wśród poszczególnych
grup".
W świetle cytowanych
przepisów i wspominanego już wcześniej art. 7 Paktu Cywilnego chirurg nie
może przeprowadzić testu na obecność wirusa HIV bez wcześniejszej zgody
pacjenta.
Co do drugiej kwestii,
to punkt 2.2.3 cytowanego zalecenia (87) 25 precyzuje: "personel medyczny
może z reguły zapobiec zarażeniu, stosując odpowiednie środki; obowiązkiem
pacjentów jest więc uprzedzenie, że są nosicielami wirusa HIV", ale nie
rozstrzyga jednoznacznie tego problemu. Podobnie czytamy w trzecim akapicie
punktu 2.4: "Osoby, które ze względu na swój zawód mogą kontaktować się
z zarażonymi płynami lub wydzielinami, muszą otrzymywać aktualną informację
o elementarnych higienicznych środkach ostrożności, których muszą przestrzegać
one same i ich pacjenci".
2. Etyka
Lekarz jest zobowiązany
do bezwarunkowego przestrzegania tajemnicy zawodowej (WHO, Londyn 1949,
Genewa 1948, Lizbona 1981; Dwanaście zasad zabezpieczenia społecznego,
1963). Nawet lekarz zakładowy musi przestrzegać tej tajemnicy (Stały Komitet
Lekarski ECE, 1969).
3. Moralność religijna
a) Katolicka. Moralność katolicka
dopuszcza, aby firma doglądała stanu zdrowia swoich pracowników, ale wyniki
badań lekarskich powinny wpływać tylko na to, co dotyczy ich zdolności
do wykonywania obowiązków służbowych oraz bezpieczeństwa innych osób związanych
z ich pracą.
b) Protestancka. Lekarz jest
zobowiązany do zachowania tajemnicy zawodowej, jeśli dolegliwość chorego
nie jest zagrożeniem dla innych. Oczywiście pacjent jest związany umową
o pracę z pracodawcą i nie kto inny, tylko on powinien wypełniać jej warunki.
Jeśli jednak lekarz, który, zgodnie z umową o pracę, powinien zbadać pacjenta,
jest lekarzem zakładowym u tego samego pracodawcy, to żadnego problemu
nie będzie.
c) Żydowska. Badanie lekarskie
w celu ochrony innych pracowników przed ryzykiem zarażenia jest oczywiście
niezbędne. W danym przypadku lekarz jest zobowiązany poinformować pracodawcę
o charakterze dolegliwości, jeśli w jakikolwiek sposób może ona wpłynąć
na wykonywaną pracę.
d) Muzułmańska. W zasadzie
przy przyjęciu do pracy żadna dyskryminacja nosicieli wirusa HIV lub narkomanów
jest niedopuszczalna. Jednak badania lekarskie przed przystąpieniem do
pracy przeprowadzane są po to, aby stwierdzić, czy nowy pracownik nie cierpi
na chorobę groźną dla otoczenia. Używanie silnych narkotyków może być przyrównane
do choroby, szczególnie jeśli cierpi na nią człowiek, którego obowiązki
zawodowe związane są z określonym ryzykiem. W określonych warunkach nosiciele
wirusa HIV mogą zarażać innych.
Z drugiej strony, chociaż
lekarz zobowiązany jest do tajemnicy zawodowej, musi także brać pod uwagę
prawa człowieka. Życie w społeczeństwie dopuszcza pewne ograniczenia praw
poszczególnych obywateli w interesie bezpieczeństwa i zdrowia wszystkich.
W konsekwencji:
-
szukający pracy musi być uprzedzony
o obowiązku badań lekarskich i musi wyrazić na nie swoją zgodę;
-
obu testów (AIDS, narkomania) nie należy
traktować jako obowiązkowe sprawdziany, ale przeprowadzać je w zależności
od ryzyka, cechującego dany zawód;
-
lekarz zakładowy musi poinformować o
wynikach testów przede wszystkim człowieka przystępującego do pracy. Następnie
decyduje o przydatności albo nieprzydatności badanego do wykonywania obowiązków,
a ostatecznie, w szczególnych warunkach, może naruszyć tajemnicę lekarską.
e) Buddyjska. Zdanie podobne
do zdania innych religii.
Powrót do strony
głównej
Opracowano na podstawie "Medycyna a prawa człowieka"
- książki wydanej w porozumieniu
z Europejskim Sekretariatem ds. Wydawnictw Naukowych (SEPS)
- inicjatorem jej przekładu na język polski - przy współudziale Rady Europy.
Przełożyła Iwona Kaczyńska. Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 1996.
Opublikowano w Internecie za zgodą wydawcy.
|