Przypadek 17

TORTURY

Mężczyzna, 30 lat, świadek, poddany przesłuchaniu policyjnemu w obecności lekarza w celu sprawdzenia poziomu wytrzymałości na psychiczną lub fizyczną przemoc.
   Deklaracja Tokijska.

Powrót do strony głównej

1. Prawo międzynarodowe

   Wszystkie dokumenty międzynarodowe dotyczące praw człowieka zakazują tortur i uczestniczenia w nich [art. 3 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka; art. 5 Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka; art. 7 Paktu Cywilnego; art. 5 (2) Amerykańskiej konwencji praw człowieka]. W szczególności we wspomnianej już rezolucji Zgromadzenia Ogólnego ONZ nr 37/194 (zwłaszcza w art. 4a i b) mówi, że "etyka lekarska zostaje naruszona, gdy personel medyczny wykorzystuje swoją wiedzę i doświadczenie pomagając poddawać więźniów przesłuchaniom, które w efekcie fatalnie wpływają na zdrowie fizyczne i psychiczne tych więźniów" i jeśli "lekarze stwierdzają lub pomagają stwierdzić, że więźniowie są zdolni przeżyć jakiekolwiek formy traktowania ich lub karania, które mogą przynieść zgubne efekty dla ich zdrowia (fizycznego lub psychicznego), a które to zachowania nie są zgodne z odnośnymi międzynarodowymi dokumentami, lub uczestniczą w jakikolwiek sposób w takim traktowaniu więźniów, które nie jest zgodne z odnośnymi międzynarodowymi dokumentami". Patrz także art. 4 rezolucji Zgromadzenia Ogólnego ONZ nr 3452 (XXX) z 9 lutego 1975 r. - Deklaracji o obronie wszystkich ludzi przed torturami, okrucieństwem oraz nieludzkim i poniżającym ich godność traktowaniem albo karaniem, a także sentencja Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawie praw człowieka w Grecji (patrz przypadek 18, punkt 2).

2. Etyka

   Światowa Organizacja Zdrowia (Tokio 1975) i Międzynarodowa Rada Służb Medycznych Zakładów Penitencjarnych (Ateny 1979) zakazują lekarzom uczestniczenia w torturach. Międzynarodowe deklaracje dotyczące etyki potępiają uczestnictwo lekarzy w torturach.
a) WHO (Tokio 1975): lekarz ani nie może być obecny, ani uczestniczyć, ani godzić się, ani użyczać lokalu lub materiałów, ani służyć swoją wiedzą, ani w żaden inny sposób być pomocny w torturach albo w przełamywaniu oporu ofiary.
b) Międzynarodowa Rada Służb Medycznych Zakładów Penitencjarnych (Ateny, 11 września 1979 r.): lekarze więzienni zobowiązani są odmówić jakiegokolwiek udziału we wszystkich rodzajach tortur.

3. Moralność religijna

a) Katolicka. Dla Kościoła jest nie do przyjęcia udział lekarza w torturach, ponieważ jego rolą jest niesienie pomocy i leczenie, a nie szkodzenie człowiekowi [Pius XII, AAS 45 (1953), s. 744-754].
b) Protestancka. Wywołuje zaskoczenie fakt, że podobny przypadek jest rozpatrywany w podręczniku dotyczącym praw człowieka. Zdaniem zwolenników religii protestanckiej najlepiej mówi o tym artykuł 5 Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, który zdecydowanie potępia tortury, a także "okrutne, nieludzkie lub poniżające ludzką godność traktowanie i karanie".
c) Żydowska. Tortury są zakazane i muszą o tym wiedzieć lekarze, którzy chcieliby w nich uczestniczyć albo mogliby być w to wplątani.
d) Muzułmańska. Tortury lub naruszenie fizycznego czy psychicznego zdrowia człowieka są rygorystycznie zabronione. W szczególności dotyczy to lekarza, którego obowiązkiem jest leczenie ludzi.
e) Buddyjska. Zdanie podobne do zdania innych religii.

Powrót do strony głównej

Opracowano na podstawie "Medycyna a prawa człowieka"
- książki wydanej w porozumieniu z Europejskim Sekretariatem ds. Wydawnictw Naukowych (SEPS)
- inicjatorem jej przekładu na język polski - przy współudziale Rady Europy.
Przełożyła Iwona Kaczyńska. Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 1996.
Opublikowano w Internecie za zgodą wydawcy.

Oprac.: lek. Jarosław Kosiaty, e-mail: jkosiaty@esculap.pl
Adres serwisu: etyka.doktorzy.pl